Giảm giờ làm nhưng cũng giảm lương: doanh nghiệp có vi phạm?
Trong bối cảnh sản xuất biến động, nhiều doanh nghiệp lựa chọn giảm giờ làm của người lao động để tiết kiệm chi phí hoặc thích ứng với khối lượng công việc giảm. Tuy nhiên, không ít trường hợp doanh nghiệp đồng thời giảm cả tiền lương theo tỷ lệ thời gian, dẫn đến tranh cãi về tính hợp pháp của việc điều chỉnh này. Người lao động lo ngại quyền lợi bị ảnh hưởng, còn doanh nghiệp thì xem đây là giải pháp buộc phải áp dụng. Vậy doanh nghiệp giảm giờ làm kèm giảm lương có vi phạm pháp luật hay không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích đầy đủ dựa trên căn cứ pháp lý hiện hành.
1. Giảm giờ làm là thay đổi nội dung hợp đồng lao động
Theo “Điều 28 Bộ luật Lao động 2019”, việc thay đổi thời giờ làm việc là thay đổi nội dung hợp đồng lao động, và chỉ được thực hiện khi hai bên thỏa thuận.
Điều này dẫn đến hai nguyên tắc:
Doanh nghiệp không có quyền đơn phương giảm giờ làm nếu không được sự đồng ý của người lao động.
Mọi thay đổi kéo theo hệ quả về tiền lương phải được xem xét trên cơ sở thỏa thuận, không được áp đặt.
Như vậy, nếu doanh nghiệp tự ý giảm giờ làm — dù vì lý do sản xuất — mà không có ký phụ lục hợp đồng thì đây là thay đổi trái pháp luật.
2. Giảm giờ làm có được giảm lương theo tỷ lệ thời gian không?
2.1. Nguyên tắc trả lương theo thời gian làm việc
Theo “Điều 90 Bộ luật Lao động 2019”, tiền lương là khoản tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động theo thỏa thuận, dựa trên năng suất và thời gian làm việc.
Nếu mô hình trả lương là lương thời gian, thì khi số giờ làm việc giảm, việc điều chỉnh mức lương cũng phải dựa trên thỏa thuận rõ ràng giữa hai bên.
2.2. Không được tự ý giảm lương
“Điều 94 Bộ luật Lao động 2019” quy định người sử dụng lao động không được hạn chế hoặc can thiệp vào quyền tự quyết tiền lương của người lao động, nghĩa là:
Không được tự ý giảm lương nếu chưa có sự đồng ý;
Không được viện lý do khối lượng công việc thay đổi để áp đặt mức lương mới;
Không được dùng giảm lương như một biện pháp xử lý kỷ luật trá hình.
Nếu doanh nghiệp giảm giờ làm và tự động giảm lương → đây là hành vi trái pháp luật.
3. Doanh nghiệp có quyền điều chuyển hoặc tạm thời giảm giờ làm không?
Có nhưng giới hạn rất chặt.
3.1. Điều chuyển lao động theo “Điều 29 Bộ luật Lao động 2019”
Doanh nghiệp chỉ được tạm thời điều chuyển người lao động sang công việc khác (kéo theo thay đổi giờ làm) khi:
Có khó khăn đột xuất;
Lý do hợp lý về sản xuất – kinh doanh;
Không quá 60 ngày làm việc trong 1 năm (trừ khi người lao động đồng ý kéo dài).
Trong trường hợp này, tiền lương vẫn phải được giữ nguyên trong 30 ngày đầu, sau đó không thấp hơn 85% lương nhưng vẫn không thấp hơn mức tối thiểu.
Điều này cho thấy: dù doanh nghiệp có quyền điều chuyển, cũng không được toàn quyền giảm lương.
3.2. Áp dụng giờ làm linh hoạt
Một số mô hình sản xuất áp dụng giờ làm linh hoạt, nhưng chỉ hợp pháp nếu:
Được ghi trong nội quy hoặc thỏa ước lao động tập thể;
Người lao động được thông báo rõ ràng;
Không vi phạm quy định về thời giờ làm việc tại “Điều 105”.
4. Người lao động có quyền từ chối khi bị giảm giờ làm kèm giảm lương không?
Có. Người lao động hoàn toàn có quyền từ chối khi:
Việc giảm giờ làm không có thỏa thuận;
Việc giảm lương được áp đặt một chiều;
Mức lương mới thấp hơn mức tối thiểu;
Việc điều chỉnh làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập;
Doanh nghiệp không có khó khăn thực sự nhưng vẫn giảm giờ làm để cắt chi phí.
Trong các trường hợp này, việc từ chối không phải là hành vi vi phạm kỷ luật.
5. Người lao động cần làm gì khi bị giảm giờ làm và lương trái pháp luật?
5.1. Gửi văn bản yêu cầu giải trình
Nên lập email hoặc văn bản yêu cầu doanh nghiệp:
Nêu căn cứ pháp lý của việc giảm giờ làm;
Cung cấp phụ lục hợp đồng hoặc thỏa thuận (nếu có);
Làm rõ mức lương mới.
5.2. Từ chối ký phụ lục nếu nội dung bất lợi
Người lao động có quyền từ chối nếu phụ lục làm giảm thu nhập mà không có lý do chính đáng hoặc trái luật.
5.3. Khiếu nại nội bộ – công đoàn
Có thể gửi khiếu nại đến ban giám đốc hoặc công đoàn cơ sở.
5.4. Gửi đơn đến Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội
Nếu doanh nghiệp cố tình áp dụng biện pháp trái pháp luật, người lao động có quyền yêu cầu kiểm tra và xử phạt hành chính theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP.
5.5. Khởi kiện tranh chấp lao động
Trường hợp bị giảm lương trái phép hoặc bị chấm dứt hợp đồng do phản đối → người lao động có quyền yêu cầu tòa án:
Khôi phục quyền lợi;
Truy trả lương;
Bồi thường thiệt hại.
Kết luận
Giảm giờ làm và giảm lương là hành vi ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập và quyền lợi của người lao động. Pháp luật lao động yêu cầu mọi thay đổi liên quan đến thời giờ làm việc và tiền lương phải được thỏa thuận chứ không được áp đặt. Do vậy, nếu doanh nghiệp tự ý giảm giờ làm kèm giảm lương mà không có sự đồng ý của người lao động thì đây là vi phạm pháp luật. Người lao động có quyền từ chối và yêu cầu bảo vệ quyền lợi theo đúng quy định.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
