Trong thực tiễn lao động, không ít trường hợp doanh nghiệp yêu cầu người lao động ký phụ lục hợp đồng để điều chỉnh lương, chức danh, thời giờ làm việc hoặc các nội dung quan trọng khác. Tuy nhiên, không phải lúc nào yêu cầu này cũng hợp pháp, đặc biệt khi nó làm thay đổi quyền lợi của người lao động theo hướng bất lợi. Chính vì vậy, câu hỏi “bắt buộc ký phụ lục hợp đồng: có được từ chối?” trở thành mối quan tâm lớn. Bài viết dưới đây sẽ phân tích đầy đủ căn cứ pháp lý, tình huống thực tế và cách xử lý phù hợp.
1. Phụ lục hợp đồng là gì và có giá trị pháp lý ra sao?
Theo “Điều 22 Bộ luật Lao động 2019”, phụ lục hợp đồng được sử dụng để sửa đổi, bổ sung một số điều khoản của hợp đồng lao động, nhưng không được sửa đổi thời hạn của hợp đồng, trừ trường hợp gia hạn hợp đồng lao động xác định thời hạn thêm 12 tháng.
Về bản chất, phụ lục hợp đồng có giá trị ràng buộc như hợp đồng lao động, miễn là:
Nội dung của phụ lục không trái với pháp luật;
Không vi phạm nguyên tắc giao kết theo “Điều 15 và Điều 17 Bộ luật Lao động 2019”;
Hai bên tự nguyện, thỏa thuận và đồng ý ký kết.
Điều này có nghĩa: phụ lục hợp đồng không thể được áp đặt một chiều từ phía doanh nghiệp.
>>> Xem thêm: Lý do bạn nên làmcông chứng nhà đất tại văn phòng chuyên nghiệp
2. Doanh nghiệp có được ép người lao động ký phụ lục hợp đồng?
2.1. Nguyên tắc tự nguyện trong giao kết
“Điều 15 Bộ luật Lao động 2019” quy định giao kết hợp đồng phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác và trung thực. Do đó, nếu doanh nghiệp yêu cầu người lao động ký phụ lục theo dạng:
Ép buộc;
Đe dọa chấm dứt hợp đồng nếu không ký;
Không cho người lao động đọc trước hoặc hiểu nội dung;
Tự ý soạn phụ lục làm bất lợi cho người lao động và yêu cầu “ký ngay”;
→ Tất cả hành vi trên đều trái quy định pháp luật.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết để sử dụngCông chứng di chúc cho tài sản lớn
2.2. Khi nào doanh nghiệp được phép đề nghị ký phụ lục?
Doanh nghiệp có quyền đề nghị ký phụ lục khi:
Điều chỉnh nội dung hợp đồng theo thỏa thuận có lợi hoặc trung tính cho người lao động;
Thay đổi cơ cấu nội bộ khiến công việc có một số thay đổi nhưng không làm giảm quyền lợi;
Hai bên thống nhất trước về việc sửa đổi điều khoản.
Nhưng dù lý do là gì, doanh nghiệp chỉ được đề nghị, không được bắt buộc.
>>> Xem thêm: Hướng dẫn phân chia di sản quathừa kế một cách minh bạch
3. Người lao động có được từ chối ký phụ lục không?
Câu trả lời là: có. Người lao động hoàn toàn có quyền từ chối trong các trường hợp sau:
3.1. Phụ lục làm giảm quyền lợi hiện có
Ví dụ:
Giảm lương, bỏ phụ cấp, thay đổi vị trí làm việc không phù hợp;
Tăng ca bắt buộc;
Điều chỉnh thời giờ làm việc gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thu nhập hoặc đời sống.
Những nội dung này nếu không được thỏa thuận không có giá trị ràng buộc.
3.2. Nội dung phụ lục trái pháp luật
Ví dụ: phụ lục yêu cầu kéo dài thời hạn hợp đồng vượt quá quy định, hoặc thay đổi nội dung trái quy định tại “Điều 28 Bộ luật Lao động 2019”.
3.3. Phụ lục được yêu cầu ký trong điều kiện không minh bạch
Như không cho xem trước, yêu cầu ký gấp, hoặc gây áp lực tâm lý.
Tất cả các trường hợp này, người lao động được quyền từ chối mà không bị xem là vi phạm kỷ luật.
4. Nếu bị ép ký phụ lục hợp đồng thì làm gì?
4.1. Gửi văn bản từ chối có giải trình
Người lao động nên lập email hoặc văn bản nêu rõ:
Lý do không đồng ý ký;
Điều khoản gây bất lợi hoặc trái luật;
Đề nghị doanh nghiệp thương lượng lại.
Việc này giúp lưu chứng cứ trong trường hợp phát sinh tranh chấp.
4.2. Yêu cầu thương lượng trực tiếp
Theo tinh thần “Điều 7 Bộ luật Lao động 2019”, hai bên có quyền thương lượng để bảo đảm cân bằng lợi ích.
4.3. Khiếu nại nội bộ
Người lao động có thể thực hiện khiếu nại theo quy trình nội bộ của doanh nghiệp.
4.4. Gửi đơn đến cơ quan nhà nước
Nếu bị đe dọa hoặc ép ký, có thể gửi đơn đến:
Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội;
Hòa giải viên lao động;
Công đoàn cơ sở hoặc công đoàn cấp trên.
Trong trường hợp doanh nghiệp đơn phương chấm dứt hợp đồng vì không ký phụ lục → đây là chấm dứt trái pháp luật, người lao động có quyền yêu cầu:
Nhận lại việc;
Bồi thường theo “Điều 41 Bộ luật Lao động 2019”;
Thanh toán toàn bộ tiền lương và đóng BHXH trong thời gian không được làm việc.
5. Doanh nghiệp cần lưu ý gì khi yêu cầu ký phụ lục?
Nội dung phải rõ ràng, minh bạch, phù hợp pháp luật;
Không được tự ý soạn điều khoản gây thiệt hại cho người lao động;
Bảo đảm nguyên tắc tự nguyện;
Thông báo trước và cho người lao động thời gian xem xét;
Mọi thay đổi liên quan đến tiền lương bắt buộc phải tuân thủ “Điều 90–94 Bộ luật Lao động 2019”.
Việc tuân thủ đúng quy định không chỉ giảm nguy cơ tranh chấp mà còn bảo đảm mối quan hệ lao động ổn định, lâu dài.
Kết luận
Phụ lục hợp đồng là công cụ quan trọng để điều chỉnh quan hệ lao động, nhưng không phải là văn bản doanh nghiệp có thể ép buộc người lao động ký. Khi phụ lục làm giảm quyền lợi, trái pháp luật hoặc không minh bạch, người lao động hoàn toàn có quyền từ chối. Ngược lại, doanh nghiệp cần tuân thủ đúng quy trình và nguyên tắc thỏa thuận tự nguyện để tránh rủi ro pháp lý.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
