Quyền khởi kiện khi bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản
Trong thực tế, không ít trường hợp người thừa kế bị người khác ép buộc hoặc dụ dỗ lập văn bản từ chối nhận di sản, dẫn đến mất quyền thừa kế hợp pháp của mình. Hành vi này không chỉ vi phạm quyền tự định đoạt của cá nhân mà còn có thể bị xử lý theo quy định pháp luật. Vậy khi bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản, người bị xâm phạm có quyền khởi kiện và yêu cầu bảo vệ ra sao? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Cơ sở pháp lý liên quan đến việc từ chối nhận di sản
Theo Điều 620 Bộ luật Dân sự 2015, “người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản với người khác.” Việc từ chối nhận di sản là quyền tự do cá nhân, chỉ có giá trị pháp lý khi người lập tự nguyện, minh mẫn và hoàn toàn hiểu rõ hậu quả pháp lý của hành vi đó.
Bên cạnh đó, Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Giao dịch dân sự có hiệu lực khi được xác lập trên cơ sở tự nguyện của các bên. Nếu việc lập văn bản từ chối nhận di sản được thực hiện do bị đe dọa, cưỡng ép, thì giao dịch đó vô hiệu theo quy định tại Điều 127 Bộ luật Dân sự 2015.
Hành vi ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản là gì?
Hành vi ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản là việc một cá nhân hoặc tổ chức dùng thủ đoạn, đe dọa, uy hiếp tinh thần hoặc cưỡng ép về vật chất buộc người thừa kế phải từ chối quyền hưởng di sản trái với ý chí của họ.
Các hình thức ép buộc có thể bao gồm:
Đe dọa tính mạng, sức khỏe hoặc danh dự của người thừa kế.
Dụ dỗ, lừa dối bằng cách cung cấp thông tin sai sự thật về giá trị hoặc nguồn gốc di sản.
Ép buộc bằng lợi ích kinh tế, chẳng hạn buộc từ chối để đổi lấy tài sản hoặc tiền mặt.
Gây sức ép trong gia đình, đặc biệt là trong các vụ thừa kế có yếu tố mâu thuẫn nội bộ.
Quyền khởi kiện khi bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản
Khi chứng minh được mình bị ép buộc, người thừa kế có quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu tuyên bố văn bản từ chối nhận di sản vô hiệu theo quy định pháp luật.
Cụ thể, theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, khi giao dịch dân sự vô hiệu, các bên phải khôi phục lại tình trạng ban đầu và hoàn trả cho nhau những gì đã nhận. Nếu di sản chưa chia, người bị ép buộc có thể yêu cầu được chia phần di sản hợp pháp của mình.
Đơn khởi kiện yêu cầu tuyên bố văn bản từ chối di sản vô hiệu.
Bản sao văn bản từ chối nhận di sản đã bị ép buộc.
Giấy tờ chứng minh quyền thừa kế (di chúc, giấy khai sinh, giấy chứng tử…).
Chứng cứ chứng minh hành vi ép buộc (ghi âm, tin nhắn, lời khai nhân chứng, văn bản xác nhận…).
Bước 2: Nộp hồ sơ khởi kiện Người khởi kiện nộp hồ sơ tại Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc cấp tỉnh nơi có di sản hoặc nơi cư trú của người bị kiện.
Bước 3: Tòa án thụ lý và giải quyết Tòa án sẽ xác minh chứng cứ, thu thập lời khai, có thể trưng cầu giám định chữ ký hoặc năng lực hành vi của người lập văn bản. Nếu xác định có hành vi cưỡng ép, Tòa sẽ tuyên bố văn bản vô hiệu và phục hồi quyền thừa kế cho người bị ép buộc.
Trách nhiệm pháp lý của người ép buộc
Người có hành vi ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản có thể bị xử lý theo các hình thức sau:
Trách nhiệm dân sự: phải bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần cho người bị ép buộc.
Trách nhiệm hình sự: nếu hành vi có tính chất nghiêm trọng, có thể bị xử lý về tội cưỡng ép người khác thực hiện hoặc không thực hiện hành vi dân sự theo Điều 139 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).
Trách nhiệm hành chính: nếu hành vi vi phạm chưa đến mức truy cứu hình sự, có thể bị phạt theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP về vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự và xã hội.
Người bị ép buộc nên giữ lại toàn bộ chứng cứ liên quan, đặc biệt là tin nhắn, thư điện tử, bản ghi âm hoặc video chứng minh việc cưỡng ép.
Trong trường hợp không có chứng cứ trực tiếp, có thể yêu cầu nhân chứng hoặc công chứng viên xác nhận tình huống lúc lập văn bản.
Nếu phát hiện công chứng viên không tuân thủ quy trình xác minh tự nguyện, người bị hại có thể khiếu nại hoặc tố cáo tổ chức hành nghề công chứng theo quy định của Luật Công chứng 2014.
Kết luận
Việc lập văn bản từ chối nhận di sản phải dựa trên ý chí tự nguyện, minh mẫn của người thừa kế. Khi bị ép buộc lập văn bản từ chối nhận di sản, người bị xâm phạm có quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ, tuyên văn bản vô hiệu và khôi phục quyền lợi hợp pháp. Để đảm bảo quyền thừa kế được bảo vệ đúng quy định, người dân nên tìm đến tổ chức hành nghề công chứng uy tín và tư vấn pháp lý chuyên sâu trước khi lập hoặc ký bất kỳ văn bản nào liên quan đến di sản.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
