Công chứng văn bản khai nhận di sản với tài sản hình thành trong tương lai
Trong bối cảnh các giao dịch dân sự ngày càng đa dạng, không ít trường hợp di sản để lại không phải là tài sản đã hiện hữu, mà là tài sản hình thành trong tương lai. Khi người để lại di sản qua đời trước thời điểm tài sản hoàn tất, việc khai nhận di sản tương lai trở thành một thủ tục pháp lý phức tạp, đòi hỏi phải làm rõ cả quyền tài sản và điều kiện phát sinh quyền sở hữu. Không giống di sản thông thường, loại tài sản này chỉ xác lập đầy đủ giá trị khi đáp ứng các điều kiện pháp luật nhất định. Bài viết phân tích toàn diện cơ sở pháp lý và thủ tục công chứng văn bản khai nhận di sản với tài sản hình thành trong tương lai theo quy định hiện hành.
1. Tài sản hình thành trong tương lai có được coi là di sản thừa kế không?
Theo “Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản bao gồm tài sản và quyền tài sản của người chết để lại. Pháp luật không yêu cầu di sản phải là tài sản đã hiện hữu tại thời điểm mở thừa kế.
Đồng thời, “Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015” khẳng định tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản, trong đó quyền tài sản có thể phát sinh trong tương lai. Vì vậy, nếu tại thời điểm người chết qua đời đã xác lập căn cứ pháp lý làm phát sinh quyền đối với tài sản trong tương lai, thì quyền đó vẫn được coi là di sản.
Do đó, khai nhận di sản tương lai là hoàn toàn có cơ sở pháp luật, miễn là quyền tài sản đó không mang tính kỳ vọng thuần túy, mà đã gắn với một giao dịch hợp pháp cụ thể.
2. Nhận diện tài sản hình thành trong tương lai trong quan hệ thừa kế
Tài sản hình thành trong tương lai trong thực tiễn thừa kế thường bao gồm:
Nhà ở, công trình xây dựng đang trong quá trình đầu tư;
Quyền sử dụng đất được giao, cho thuê nhưng chưa hoàn tất thủ tục cấp giấy;
Tài sản mua bán trả chậm, trả dần;
Quyền hưởng lợi từ hợp đồng đang thực hiện (hợp đồng đầu tư, hợp đồng bảo hiểm, hợp đồng hợp tác kinh doanh…).
Theo “Điều 108 Bộ luật Dân sự 2015”, tài sản hình thành trong tương lai là tài sản chưa tồn tại hoặc đã tồn tại nhưng quyền sở hữu được xác lập sau thời điểm giao kết giao dịch. Đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng khi xem xét khai nhận di sản tương lai.
>>> Xem thêm: Địa chỉ cung cấpdịch vụ sổ đỏ uy tín, được khách hàng tin tưởng lựa chọn
3. Điều kiện công chứng văn bản khai nhận di sản tương lai
Việc công chứng văn bản khai nhận di sản với tài sản hình thành trong tương lai chỉ được thực hiện khi đáp ứng đồng thời các điều kiện sau:
Người chết đã xác lập giao dịch hợp pháp làm phát sinh quyền tài sản;
Quyền tài sản đó không bị pháp luật cấm chuyển giao;
Có căn cứ thừa kế hợp pháp (di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật);
Theo “Điều 57 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên có quyền lập văn bản khai nhận di sản nếu việc khai nhận xác định được rõ phạm vi quyền và nghĩa vụ của người thừa kế, kể cả đối với tài sản chưa hình thành.
4. Hồ sơ công chứng khai nhận di sản với tài sản hình thành trong tương lai
4.1. Hồ sơ về di sản
Giấy chứng tử của người để lại di sản;
Hợp đồng hoặc văn bản pháp lý làm phát sinh tài sản trong tương lai;
Chứng từ chứng minh việc thực hiện nghĩa vụ tài chính (nếu có);
Tài liệu thể hiện tiến độ hình thành tài sản.
4.2. Hồ sơ của người thừa kế
Giấy tờ tùy thân hợp pháp;
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế;
Di chúc hợp pháp (nếu có);
Văn bản cam kết hoặc thỏa thuận phân chia di sản (nếu có nhiều người thừa kế).
>>> Xem thêm: Những thay đổi pháp lý mới vềCông chứng di chúc bạn cần biết
5. Trình tự công chứng khai nhận di sản tương lai
5.1. Xác định phạm vi quyền tài sản được thừa kế
Công chứng viên sẽ xem xét:
Thời điểm phát sinh quyền tài sản;
Điều kiện để tài sản hình thành hoàn chỉnh;
Nghĩa vụ tài chính hoặc nghĩa vụ khác gắn liền với quyền đó.
Đây là bước cốt lõi trong khai nhận di sản tương lai, nhằm tránh nhầm lẫn giữa quyền tài sản và tài sản đã hoàn tất.
5.2. Thực hiện niêm yết công khai
Theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014”, việc khai nhận di sản phải được niêm yết tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản nhằm bảo đảm quyền lợi của người có liên quan.
5.3. Lập và công chứng văn bản khai nhận di sản
Văn bản công chứng sẽ ghi nhận rõ:
Di sản là quyền đối với tài sản hình thành trong tương lai;
Thời điểm xác lập quyền sở hữu đầy đủ;
Nghĩa vụ mà người thừa kế phải tiếp tục thực hiện.
6. Hiệu lực pháp lý của văn bản khai nhận di sản tương lai
Văn bản công chứng không làm cho tài sản “tự động hình thành”, mà có ý nghĩa:
Xác lập tư cách người thừa kế hợp pháp;
Là căn cứ để người thừa kế tiếp tục thực hiện giao dịch;
Là cơ sở để đăng ký quyền sở hữu khi tài sản hình thành hoàn chỉnh.
Theo “Điều 613 Bộ luật Dân sự 2015”, thời điểm mở thừa kế là thời điểm người để lại di sản chết, từ đó quyền thừa kế đối với tài sản tương lai được xác lập về mặt pháp lý.
7. Những rủi ro pháp lý cần lưu ý
Trong thực tiễn khai nhận di sản tương lai, thường phát sinh:
Hợp đồng gốc bị vô hiệu hoặc chấm dứt;
Tài sản không đủ điều kiện hình thành;
Nhiều người thừa kế không thống nhất việc tiếp tục thực hiện nghĩa vụ;
Quyền tài sản gắn với điều kiện cá nhân của người chết.
Trong các trường hợp này, công chứng viên có thể từ chối công chứng theo “Điều 44 Luật Công chứng 2014” nếu không bảo đảm tính rõ ràng, hợp pháp của di sản.
Công chứng văn bản khai nhận di sản với tài sản hình thành trong tương lai là thủ tục mang tính dự liệu pháp lý, đòi hỏi phải phân tích kỹ bản chất quyền tài sản được để lại. Việc khai nhận di sản tương lai không chỉ xác lập quyền thừa kế mà còn gắn liền với trách nhiệm tiếp tục thực hiện các điều kiện để tài sản hoàn thiện. Thực hiện đúng trình tự và căn cứ pháp luật sẽ giúp người thừa kế bảo vệ quyền lợi hợp pháp và hạn chế rủi ro phát sinh trong tương lai.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
