Công chứng văn bản khai nhận di sản từ tài sản trả góp
Trong thực tiễn thừa kế hiện nay, không ít trường hợp người để lại di sản qua đời khi tài sản vẫn đang trong quá trình trả góp, trả chậm hoặc chưa hoàn tất nghĩa vụ thanh toán. Khi đó, việc khai nhận di sản trả góp đặt ra nhiều vấn đề pháp lý phức tạp liên quan đến quyền sở hữu, nghĩa vụ tài chính và giới hạn định đoạt tài sản. Không giống tài sản đã hoàn tất nghĩa vụ, tài sản trả góp luôn gắn với quyền yêu cầu của bên bán hoặc tổ chức tín dụng. Bài viết dưới đây phân tích toàn diện điều kiện và thủ tục công chứng văn bản khai nhận di sản từ tài sản trả góp theo quy định pháp luật hiện hành.
>>> Xem thêm: Vì sao giới đầu tư bất động sản luôn chọnvăn phòng công chứng uy tín?
1. Tài sản trả góp có được coi là di sản thừa kế không?
Theo “Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015”, di sản bao gồm tài sản riêng của người chết và phần tài sản của người chết trong tài sản chung. Pháp luật không loại trừ tài sản đang trả góp ra khỏi phạm vi di sản.
Đồng thời, “Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015” xác định tài sản bao gồm cả quyền tài sản. Đối với tài sản trả góp, tại thời điểm mở thừa kế, người để lại di sản có thể chưa hoàn tất nghĩa vụ thanh toán, nhưng vẫn có quyền tài sản tương ứng với phần giá trị đã thanh toán và quyền tiếp tục thực hiện hợp đồng.
Do đó, khai nhận di sản trả góp là hoàn toàn có căn cứ pháp lý, song phải gắn liền với việc kế thừa nghĩa vụ tài chính chưa hoàn thành.
2. Bản chất pháp lý của tài sản trả góp trong quan hệ thừa kế
Về bản chất, tài sản trả góp thường phát sinh từ:
Hợp đồng mua bán trả chậm, trả dần;
Hợp đồng tín dụng có tài sản hình thành trong tương lai;
Hợp đồng thuê mua tài sản.
Theo “Điều 453 Bộ luật Dân sự 2015”, trong mua bán trả chậm, trả dần, bên mua có quyền sử dụng tài sản nhưng quyền sở hữu chỉ được xác lập đầy đủ khi hoàn thành nghĩa vụ thanh toán, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Do đó, khi mở thừa kế:
Di sản không chỉ là tài sản;
Mà còn bao gồm nghĩa vụ trả góp chưa thực hiện xong.
>>> Xem thêm: Phân tích chi tiết ưu – nhược điểm khi thuêdịch vụ sổ đỏ trọn gói
3. Điều kiện công chứng văn bản khai nhận di sản trả góp
Việc công chứng khai nhận di sản trả góp chỉ được thực hiện khi đáp ứng các điều kiện sau:
Tài sản trả góp là tài sản hợp pháp do người chết xác lập giao dịch;
Có hợp đồng trả góp còn hiệu lực tại thời điểm mở thừa kế;
Có căn cứ thừa kế hợp pháp (di chúc hoặc thừa kế theo pháp luật);
Người thừa kế chấp nhận thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”.
Trường hợp người thừa kế từ chối nhận di sản, việc công chứng khai nhận sẽ không được thực hiện.
4. Hồ sơ công chứng khai nhận di sản từ tài sản trả góp
4.1. Hồ sơ liên quan đến di sản
Giấy chứng tử của người để lại di sản;
Hợp đồng mua bán trả góp, hợp đồng tín dụng hoặc thuê mua;
Chứng từ thanh toán các kỳ trả góp đã thực hiện;
Giấy tờ liên quan đến tài sản (giấy đăng ký xe, hợp đồng mua bán nhà ở hình thành trong tương lai…).
4.2. Hồ sơ của người thừa kế
Giấy tờ tùy thân hợp pháp;
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế;
Di chúc hợp pháp (nếu có);
Văn bản thỏa thuận phân chia di sản (nếu có nhiều người thừa kế).
>>> Xem thêm: Lý do bạn nên làmcông chứng nhà đất tại văn phòng chuyên nghiệp
5. Trình tự công chứng khai nhận di sản trả góp
5.1. Xác định phạm vi di sản và nghĩa vụ kèm theo
Công chứng viên sẽ xác định:
Giá trị tài sản đã thanh toán;
Nghĩa vụ tài chính còn tồn tại;
Chủ thể có quyền yêu cầu thanh toán (bên bán hoặc tổ chức tín dụng).
Đây là bước quan trọng nhằm tránh hiểu nhầm rằng người thừa kế được hưởng tài sản “không kèm nghĩa vụ”.
5.2. Niêm yết việc khai nhận di sản
Theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014”, tổ chức hành nghề công chứng phải thực hiện niêm yết công khai việc khai nhận di sản tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
5.3. Lập và công chứng văn bản khai nhận di sản
Căn cứ “Điều 57 Luật Công chứng 2014”, công chứng viên lập văn bản khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản, trong đó ghi nhận rõ tài sản đang trả góp và nghĩa vụ tài chính chưa hoàn thành.
6. Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế đối với tài sản trả góp
Theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”, người thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại trong phạm vi di sản. Do đó:
Người thừa kế được tiếp tục sử dụng tài sản trả góp;
Có nghĩa vụ thanh toán các khoản còn thiếu;
Không được tự ý chuyển nhượng tài sản nếu hợp đồng trả góp còn hạn chế quyền định đoạt.
Trong nhiều trường hợp, bên bán hoặc ngân hàng có quyền yêu cầu ký phụ lục hợp đồng với người thừa kế.
7. Một số vướng mắc pháp lý thường gặp
Trong thực tiễn khai nhận di sản trả góp, thường phát sinh:
Không xác định rõ giá trị di sản hay giá trị nghĩa vụ;
Hợp đồng trả góp có điều khoản chấm dứt khi bên mua chết;
Nhiều người thừa kế nhưng không thống nhất việc tiếp tục trả góp;
Tài sản vừa trả góp vừa bị thế chấp.
Trong các trường hợp này, công chứng viên có thể tạm dừng hoặc từ chối công chứng theo “Điều 44 Luật Công chứng 2014” nếu không đủ căn cứ pháp lý rõ ràng.
Kết luận
Công chứng văn bản khai nhận di sản từ tài sản trả góp là thủ tục pháp lý đặc thù, đòi hỏi phải đồng thời xem xét quyền hưởng di sản và nghĩa vụ tài chính chưa hoàn thành. Việc khai nhận di sản trả góp không làm chấm dứt nghĩa vụ trả nợ, mà chỉ xác lập tư cách người thừa kế trong phạm vi di sản để lại. Thực hiện đúng trình tự công chứng và căn cứ pháp luật sẽ giúp người thừa kế hạn chế rủi ro và bảo đảm an toàn pháp lý trong quá trình sử dụng, định đoạt tài sản.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
