Trong nhiều trường hợp thừa kế, người để lại di sản có những tài sản chưa đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng, khiến việc công chứng hồ sơ trở nên phức tạp hơn bình thường. Việc thiếu giấy tờ hợp lệ dễ khiến hồ sơ bị từ chối, yêu cầu xác minh bổ sung, hoặc kéo dài thời gian niêm yết. Tuy nhiên, pháp luật vẫn cho phép công chứng thừa kế đối với loại tài sản này nếu chứng minh được nguồn gốc hợp pháp. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết quy trình, căn cứ pháp lý và các phương án xử lý khi công chứng thừa kế tài sản chưa đăng ký sở hữu.
>>> Xem thêm: Dịch vụ sang tên nhanh tại văn phòng công chứng dành cho người bận rộn
1. Căn cứ pháp lý liên quan đến tài sản chưa đăng ký
Một số văn bản pháp luật quan trọng gồm:
“Bộ luật Dân sự 2015”: quy định về quyền sở hữu, xác lập quyền tài sản và thừa kế.
“Luật Công chứng 2014”: quy định điều kiện công chứng, xác minh nguồn gốc tài sản, niêm yết thừa kế.
“Luật Đất đai 2024” (đối với trường hợp tài sản là đất nhưng chưa đăng ký).
Các nghị định, thông tư chuyên ngành liên quan đến quản lý tài sản (phương tiện giao thông, tài sản doanh nghiệp…).
Các căn cứ này cho phép xử lý tình huống di sản chưa có giấy tờ đầy đủ nhưng vẫn đủ điều kiện chứng minh quyền sở hữu.
4. Điều kiện công chứng thừa kế tài sản chưa đăng ký
Theo quy định pháp luật, công chứng viên chỉ công chứng khi:
Có căn cứ xác định tài sản thuộc quyền sở hữu của người chết;
Không có tranh chấp liên quan tại thời điểm công chứng;
Hồ sơ chứng minh nguồn gốc là hợp pháp;
Việc niêm yết thông báo thừa kế không bị phản ánh hoặc khiếu nại.
Nếu thiếu một trong các điều kiện trên, công chứng viên có quyền từ chối theo “Điều 44 Luật Công chứng 2014”.
5. Quy trình công chứng thừa kế tài sản chưa đăng ký
5.1. Bước 1: Nộp hồ sơ và đề nghị xác minh tài sản
Công chứng viên xem xét nguồn gốc tài sản và yêu cầu:
Xác minh tại UBND phường/xã;
Xem xét hồ sơ quản lý đất đai hoặc hồ sơ đăng ký cũ;
Yêu cầu người làm chứng xác nhận (nếu có).
5.2. Bước 2: Niêm yết 15 ngày tại UBND cấp xã
Theo “Điều 18 Luật Công chứng 2014”, niêm yết là yêu cầu bắt buộc. Nếu có phản ánh tranh chấp → tạm dừng công chứng.
5.3. Bước 3: Lập và ký văn bản khai nhận hoặc phân chia di sản
Nếu hồ sơ hợp lệ và không có tranh chấp, công chứng viên soạn thảo và chứng nhận văn bản.
5.4. Bước 4: Thực hiện đăng ký sở hữu sau công chứng
Người thừa kế cần tiếp tục đăng ký tài sản theo quy định của cơ quan chuyên ngành:
Đối với đất: đăng ký biến động tại Văn phòng đăng ký đất đai theo Luật Đất đai 2024.
Đối với xe máy, ô tô: làm lại giấy đăng ký xe tại Công an.
Đối với tài sản khác: tùy cơ quan đăng ký.
6. Các rủi ro pháp lý thường gặp
6.1. Tài sản có tranh chấp nguồn gốc
UBND phường thông báo có đơn phản ánh → hồ sơ đình chỉ.
6.2. Hồ sơ chứng minh nguồn gốc yếu
Ví dụ: chỉ có giấy tay, không có người làm chứng → cần xác minh lại.
6.3. Tài sản không đủ điều kiện đăng ký
Đất vi phạm quy hoạch, nhà xây không phép → có thể bị từ chối đăng ký sau khi công chứng.
6.4. Tài sản bị kê biên, thế chấp
Cần giải quyết các biện pháp cưỡng chế trước khi công chứng.
7. Giải pháp xử lý trong trường hợp tài sản thiếu giấy tờ
Xin xác nhận quá trình sử dụng đất tại UBND xã/phường;
Thu thập chứng cứ về việc quản lý tài sản liên tục, công khai;
Đề nghị tổ trưởng dân phố hoặc người làm chứng xác nhận;
Sử dụng bản trích lục hồ sơ lưu tại cơ quan quản lý;
Thực hiện thủ tục đăng ký lần đầu sau khi nhận thừa kế (nếu pháp luật cho phép).
Các giải pháp này giúp củng cố hồ sơ, tăng khả năng được công chứng.
8. Kết luận
Công chứng thừa kế đối với tài sản chưa đăng ký là thủ tục phức tạp nhưng hoàn toàn có thể thực hiện nếu người thừa kế chứng minh được nguồn gốc hợp pháp và không có tranh chấp liên quan. Việc nắm rõ quy trình, chuẩn bị đầy đủ chứng cứ và tuân thủ yêu cầu của công chứng viên là yếu tố then chốt giúp hoàn thành hồ sơ thuận lợi. Người thừa kế nên chủ động thu thập tài liệu sớm để tránh kéo dài thời gian và hạn chế rủi ro pháp lý.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
