Trong bối cảnh hội nhập kinh tế, tài sản của cá nhân không chỉ giới hạn ở tiền đồng Việt Nam mà còn bao gồm ngoại tệ, vàng ngoại tệ, tiền gửi ngoại tệ tại ngân hàng. Khi người để lại di sản qua đời, việc xác lập và công chứng quyền hưởng “di sản ngoại tệ” là bước pháp lý bắt buộc để người thừa kế có thể hợp pháp nhận và sử dụng tài sản. Tuy nhiên, do ngoại tệ là loại tài sản chịu sự quản lý đặc thù của Nhà nước, thủ tục công chứng và xử lý sau công chứng có nhiều điểm cần lưu ý. Bài viết dưới đây phân tích chi tiết quy trình công chứng quyền hưởng di sản từ tài sản ngoại tệ theo pháp luật hiện hành.
1. Ngoại tệ có được xác định là di sản thừa kế không?
Theo “Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015”, tài sản bao gồm tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Ngoại tệ được xác định là tiền, do đó là tài sản hợp pháp của cá nhân.
Căn cứ “Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015”, cá nhân có quyền để lại di sản là tài sản của mình cho người thừa kế. Như vậy, di sản ngoại tệ (tiền mặt ngoại tệ, tiền gửi ngoại tệ, ngoại tệ trong tài khoản thanh toán hoặc tiết kiệm) hoàn toàn có thể là đối tượng thừa kế.
2. Các dạng di sản ngoại tệ thường gặp trong thực tiễn
Trong hoạt động công chứng thừa kế, di sản ngoại tệ thường phát sinh dưới các hình thức sau:
Tiền mặt ngoại tệ cất giữ hợp pháp;
Tiền gửi ngoại tệ tại ngân hàng trong nước;
Tiền gửi ngoại tệ tại tổ chức tín dụng ở nước ngoài;
Ngoại tệ phát sinh từ hoạt động đầu tư, lao động, kinh doanh hợp pháp;
Khoản thanh toán bằng ngoại tệ theo hợp đồng còn hiệu lực.
Mỗi loại di sản ngoại tệ có yêu cầu hồ sơ và cách xác minh khác nhau khi công chứng.
3. Căn cứ pháp lý điều chỉnh việc thừa kế tài sản ngoại tệ
Việc công chứng quyền hưởng di sản ngoại tệ được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật sau:
“Bộ luật Dân sự 2015”;
“Luật Công chứng 2014”;
“Pháp lệnh Ngoại hối 2005, sửa đổi bổ sung năm 2013”;
Các văn bản hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam;
Di chúc hợp pháp (nếu có).
Theo “Điều 4 Pháp lệnh Ngoại hối”, ngoại tệ thuộc quyền sở hữu hợp pháp của cá nhân được Nhà nước bảo hộ, nhưng việc sử dụng, chuyển đổi, thanh toán phải tuân thủ quy định quản lý ngoại hối.
4. Hồ sơ công chứng quyền hưởng di sản ngoại tệ
Người thừa kế khi yêu cầu công chứng cần chuẩn bị:
4.1. Giấy tờ chứng minh di sản ngoại tệ
Xác nhận số dư tài khoản ngoại tệ của ngân hàng;
Sổ tiết kiệm ngoại tệ;
Chứng từ gửi tiền, sao kê tài khoản;
Giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của ngoại tệ (nếu có).
Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế theo pháp luật.
>>> Xem thêm: Những thay đổi pháp lý mới vềCông chứng di chúc bạn cần biết
4.3. Giấy tờ tùy thân của người thừa kế
5. Quy trình công chứng quyền hưởng di sản từ tài sản ngoại tệ
5.1. Tiếp nhận và kiểm tra hồ sơ
Công chứng viên kiểm tra tình trạng pháp lý của tài sản ngoại tệ, tư cách người thừa kế và căn cứ xác lập quyền thừa kế.
5.2. Xác định giá trị di sản ngoại tệ
Giá trị di sản có thể được xác định theo:
Mệnh giá ngoại tệ; hoặc
Quy đổi ra đồng Việt Nam theo tỷ giá tại thời điểm lập văn bản công chứng (để phục vụ tính nghĩa vụ tài chính).
5.3. Niêm yết việc khai nhận di sản
Theo “Luật Công chứng 2014”, việc khai nhận hoặc thỏa thuận phân chia di sản phải được niêm yết công khai trong thời hạn 15 ngày tại UBND cấp xã nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản.
5.4. Lập văn bản công chứng
Văn bản công chứng cần thể hiện rõ:
Loại ngoại tệ;
Số lượng hoặc số dư;
Người hưởng di sản;
Cam kết không tranh chấp.
5.5. Ký và nhận văn bản công chứng
Sau khi ký, văn bản có giá trị pháp lý để người thừa kế làm việc với ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng.
6. Thủ tục sau công chứng đối với di sản ngoại tệ
Sau khi có văn bản công chứng, người thừa kế có thể:
Yêu cầu ngân hàng chi trả, chuyển giao hoặc tất toán tài khoản ngoại tệ;
Chuyển đổi ngoại tệ sang đồng Việt Nam theo quy định quản lý ngoại hối;
Tiếp tục duy trì tài khoản ngoại tệ đứng tên người thừa kế (nếu đủ điều kiện).
Ngân hàng chỉ thực hiện chi trả khi có văn bản công chứng hợp lệ xác nhận quyền hưởng di sản ngoại tệ.
7. Nghĩa vụ tài chính liên quan đến di sản ngoại tệ
Theo “Điều 615 Bộ luật Dân sự 2015”, người thừa kế có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ tài chính của người chết trong phạm vi di sản nhận được, bao gồm:
Nghĩa vụ thuế (nếu phát sinh);
Các khoản nợ liên quan đến tài khoản ngoại tệ;
Nghĩa vụ theo hợp đồng tài chính còn hiệu lực.
Hiện nay, việc nhận thừa kế tiền (kể cả ngoại tệ) không thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân, nhưng vẫn phải tuân thủ quy định về kê khai khi cần thiết.
8. Một số lưu ý pháp lý quan trọng
Ngoại tệ phải có nguồn gốc hợp pháp để được công chứng thừa kế.
Trường hợp di sản ngoại tệ ở nước ngoài, có thể phát sinh yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự giấy tờ.
Nếu có tranh chấp thừa kế, văn phòng công chứng sẽ từ chối giải quyết.
Việc chi trả ngoại tệ phụ thuộc vào quy định nội bộ của từng ngân hàng và pháp luật về quản lý ngoại hối.
Công chứng quyền hưởng di sản từ tài sản ngoại tệ là bước pháp lý không thể thiếu để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người thừa kế. Việc hiểu rõ bản chất pháp lý của di sản ngoại tệ và thực hiện đúng trình tự công chứng sẽ giúp quá trình nhận và sử dụng tài sản diễn ra thuận lợi, đúng pháp luật. Trong các trường hợp có yếu tố nước ngoài hoặc hồ sơ phức tạp, người thừa kế nên tham vấn công chứng viên hoặc luật sư để được hướng dẫn phù hợp.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
