Vay tiền đứng tên người khác – Trách nhiệm pháp lý ra sao?
Trong thực tế, nhiều người vì tin tưởng người thân, bạn bè hoặc vì mục đích riêng mà đồng ý đứng tên vay tiền giúp người khác. Tuy nhiên, không ít trường hợp phát sinh tranh chấp hoặc bị chủ nợ kiện đòi tiền chính người đứng tên. Vậy hành vi đứng tên vay tiền mang đến rủi ro pháp lý nào? Làm sao để bảo vệ quyền lợi khi đã lỡ đứng tên hộ? Hãy cùng tìm hiểu căn cứ pháp luật và cách xử lý trong bài viết dưới đây.
>>> Xem thêm: Kỹ năng đọc và hiểu Hợp đồng vay tiền giúp bạn tránh thiệt hại lớn.
1. Thực trạng đứng tên vay tiền hiện nay
Việc đứng tên vay tiền hộ người khác xảy ra khá phổ biến, nhất là trong quan hệ gia đình, bạn bè. Người cần vay có thể không đủ điều kiện tín dụng hoặc đang bị nợ xấu nên nhờ người khác đứng tên vay ngân hàng, vay tín dụng hoặc vay tiền cá nhân.
Khi khoản vay không được trả đúng hạn, bên cho vay sẽ đòi nợ trực tiếp người đứng tên, vì pháp luật chỉ công nhận người có tên trên hợp đồng vay là bên vay hợp pháp. Điều này dẫn đến nhiều rủi ro nếu giữa người đứng tên và người vay thực tế không có thỏa thuận rõ ràng.
2. Căn cứ pháp luật
2.1 Quy định về hợp đồng vay tài sản
Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận trong đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay và bên vay có nghĩa vụ hoàn trả tài sản khi đến hạn. Khi hợp đồng được xác lập hợp pháp, người đứng tên vay chính là người chịu nghĩa vụ trả nợ.
2.2 Nghĩa vụ trả nợ
Theo Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015, bên vay có nghĩa vụ trả nợ đầy đủ, đúng hạn và đúng địa điểm đã thỏa thuận. Nếu vi phạm, bên cho vay có quyền yêu cầu Tòa án buộc bên vay thực hiện nghĩa vụ, đồng thời có thể kê biên tài sản của người đứng tên vay.
Như vậy, pháp luật không công nhận thỏa thuận miệng giữa người đứng tên và người vay thực tế nếu không có bằng chứng rõ ràng. Chủ nợ chỉ căn cứ vào hợp đồng vay để đòi người đứng tên.
Khi xảy ra tranh chấp, người đứng tên vay tiền sẽ phải chịu toàn bộ trách nhiệm trả nợ, lãi suất, tiền phạt (nếu có) theo hợp đồng đã ký. Nếu không trả được, tài sản của người đứng tên có thể bị cưỡng chế thi hành án.
Trong trường hợp bị kiện, người đứng tên thường gặp khó khăn khi chứng minh mình chỉ vay hộ người khác. Nếu không có văn bản thỏa thuận, tin nhắn, giấy tờ hoặc chuyển khoản chứng minh dòng tiền về tay người vay thực tế, Tòa án sẽ không công nhận.
3.3 Nguy cơ bị lạm dụng
Nhiều trường hợp người đứng tên vay bị lừa gạt, bị người vay thực tế bỏ trốn hoặc tuyên bố mất khả năng chi trả, dẫn đến hậu quả pháp lý và nợ xấu cho người đứng tên.
4. Cách bảo vệ quyền lợi khi đứng tên vay tiền
4.1 Lập thỏa thuận bằng văn bản
Khi đứng tên vay tiền hộ người khác, cần lập giấy cam kết hoặc hợp đồng cho vay lại, trong đó ghi rõ:
Số tiền vay.
Người thụ hưởng thực tế.
Cam kết nghĩa vụ trả nợ.
Biện pháp xử lý nếu vi phạm.
Văn bản này nên có chữ ký của các bên, càng tốt nếu được công chứng để tăng tính pháp lý.
4.2 Lưu giữ chứng cứ
Giữ lại tất cả chứng từ liên quan như: sao kê chuyển tiền, tin nhắn, email, ghi âm thỏa thuận, giấy tờ bàn giao tiền cho người vay thực tế. Đây là bằng chứng quan trọng để yêu cầu người vay thực tế hoàn trả số tiền đã vay.
4.3 Yêu cầu người vay thực tế trả tiền trực tiếp
Để tránh rủi ro, nên yêu cầu người vay thực tế thanh toán tiền gốc, lãi trực tiếp cho ngân hàng hoặc chủ nợ, tránh để người đứng tên tự xoay sở trả nợ.
4.4 Khởi kiện đòi lại tiền
Trong trường hợp người vay thực tế không trả tiền như cam kết, người đứng tên vay có thể khởi kiện ra Tòa án để đòi lại số tiền đã thanh toán thay, dựa trên căn cứ giao dịch dân sự, giấy cam kết hoặc các bằng chứng khác.
>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ trọn gói giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí
5. Hình phạt với người lừa đứng tên vay tiền
Nếu người vay thực tế dùng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt tiền, có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản, người đứng tên có quyền tố cáo lên cơ quan công an để xử lý hình sự theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015. Mức hình phạt có thể lên đến 20 năm tù hoặc tù chung thân tùy giá trị tài sản chiếm đoạt.
Tóm lại, đứng tên vay tiền tiềm ẩn rất nhiều rủi ro về pháp lý và tài chính. Khi đã đứng tên vay, pháp luật mặc nhiên xác định người đứng tên là bên vay chính thức, phải chịu trách nhiệm trả nợ. Do đó, trước khi đứng tên, cần cân nhắc kỹ, có thỏa thuận rõ ràng bằng văn bản và giữ đầy đủ chứng cứ để tự bảo vệ mình.
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Công chứng ngoài trụ sở, tại nhà riêng miễn phí
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Hotline: 09.66.22.7979 hoặc 0935.669.669
Địa chỉ: số 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
