Công chứng ngoài trụ sở cho người già, người bệnh: Những điều cần lưu ý
Trong bối cảnh dân số già hóa và nhu cầu xác lập các giao dịch dân sự ngày càng gia tăng, công chứng ngoài trụ sở cho người già và người đang điều trị bệnh trở thành một nhu cầu thực tế, mang ý nghĩa nhân văn và pháp lý sâu sắc. Tuy nhiên, đây cũng là nhóm đối tượng dễ phát sinh rủi ro tranh chấp nếu việc công chứng không được thực hiện đúng quy định. Do đó, việc nắm rõ các điều kiện, nguyên tắc và lưu ý pháp lý khi công chứng ngoài trụ sở cho người già, người bệnh là yếu tố then chốt để bảo đảm giá trị pháp lý của văn bản công chứng.
1. Công chứng ngoài trụ sở cho người già, người bệnh là gì?
Công chứng ngoài trụ sở cho người già và người bệnh là việc công chứng viên thực hiện công chứng hợp đồng, giao dịch hoặc di chúc tại địa điểm khác ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, theo yêu cầu của người không đủ điều kiện sức khỏe để trực tiếp đến văn phòng công chứng.
Địa điểm công chứng có thể là:
Nhà riêng của người yêu cầu công chứng;
Bệnh viện, cơ sở y tế;
Cơ sở chăm sóc người cao tuổi.
Hình thức này không làm thay đổi bản chất pháp lý của hoạt động công chứng, nhưng đòi hỏi công chứng viên phải tuân thủ chặt chẽ các điều kiện luật định.
2. Căn cứ pháp lý cho công chứng ngoài trụ sở đối với người già, người bệnh
Việc công chứng ngoài trụ sở cho người già được điều chỉnh chủ yếu bởi:
Luật Công chứng 2014;
Bộ luật Dân sự 2015.
Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014: “Việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ trường hợp công chứng ngoài trụ sở theo quy định của Luật này”.
Đồng thời, Bộ luật Dân sự 2015 yêu cầu người tham gia giao dịch phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, tự nguyện và minh mẫn tại thời điểm xác lập giao dịch.
3. Trường hợp nào người già, người bệnh được công chứng ngoài trụ sở?
3.1. Người cao tuổi, sức khỏe yếu, hạn chế khả năng đi lại
Người già không thể tự di chuyển hoặc việc di chuyển đến trụ sở công chứng tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe được coi là trường hợp có lý do chính đáng để yêu cầu công chứng ngoài trụ sở cho người già.
Trong trường hợp này, công chứng viên có thể đến tận nơi cư trú để thực hiện công chứng.
3.2. Người đang điều trị nội trú hoặc bệnh nặng
Người đang nằm viện, điều trị dài ngày nhưng vẫn còn tỉnh táo, minh mẫn có thể yêu cầu công chứng ngoài trụ sở tại bệnh viện.
Thực tiễn cho thấy đây là trường hợp thường gặp khi lập di chúc, hợp đồng ủy quyền hoặc các giao dịch liên quan đến quản lý tài sản.
3.3. Người khuyết tật nặng, mất khả năng di chuyển
Đối với người khuyết tật nặng, việc đến trụ sở công chứng là không khả thi. Đây là đối tượng được pháp luật ưu tiên cho phép công chứng ngoài trụ sở nhằm bảo đảm quyền dân sự bình đẳng.
4. Điều kiện bắt buộc khi công chứng ngoài trụ sở cho người già, người bệnh
Để công chứng ngoài trụ sở cho người già hợp pháp, cần bảo đảm các điều kiện sau:
Người yêu cầu công chứng phải minh mẫn, sáng suốt tại thời điểm ký kết;
Việc giao kết hoàn toàn tự nguyện, không bị chi phối, ép buộc;
Công chứng viên trực tiếp kiểm tra năng lực hành vi dân sự;
Nội dung giao dịch không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;
Địa điểm công chứng được ghi rõ trong lời chứng.
Nếu một trong các điều kiện trên không được bảo đảm, văn bản công chứng có thể bị vô hiệu khi xảy ra tranh chấp.
5. Những rủi ro pháp lý thường gặp khi công chứng ngoài trụ sở cho người già
5.1. Tranh chấp về tình trạng minh mẫn
Sau khi người già hoặc người bệnh qua đời, các bên liên quan thường tranh chấp với lý do người lập văn bản “không còn minh mẫn” tại thời điểm công chứng. Đây là rủi ro phổ biến nhất đối với công chứng ngoài trụ sở cho người già.
5.2. Nghi ngờ về sự tự nguyện
Việc công chứng diễn ra tại nhà riêng hoặc bệnh viện có thể phát sinh nghi ngờ về việc người già bị tác động tâm lý, chi phối ý chí bởi người thân.
5.3. Khiếu nại trách nhiệm của công chứng viên
Nếu công chứng viên không thận trọng trong việc đánh giá điều kiện công chứng ngoài trụ sở, có thể phát sinh trách nhiệm bồi thường hoặc trách nhiệm kỷ luật nghề nghiệp.
6. Công chứng viên cần lưu ý gì khi công chứng ngoài trụ sở cho người già, người bệnh?
Khi thực hiện công chứng ngoài trụ sở cho người già, công chứng viên cần:
Trực tiếp trao đổi, đặt câu hỏi để đánh giá khả năng nhận thức;
Yêu cầu bổ sung tài liệu y tế khi cần thiết;
Hạn chế sự hiện diện không cần thiết của người thân trong quá trình trao đổi;
Ghi nhận đầy đủ hoàn cảnh, địa điểm công chứng trong lời chứng;
Từ chối công chứng nếu có dấu hiệu rủi ro pháp lý.
7. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng ngoài trụ sở cho người già
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng có hiệu lực kể từ thời điểm được ký và đóng dấu hợp lệ.
Pháp luật không phân biệt giá trị pháp lý của văn bản công chứng dựa trên địa điểm thực hiện. Do đó, công chứng ngoài trụ sở cho người già nếu đáp ứng đúng điều kiện luật định thì có giá trị pháp lý và giá trị chứng cứ như văn bản công chứng tại trụ sở.
Kết luận
Công chứng ngoài trụ sở cho người già và người bệnh là cơ chế pháp lý cần thiết, góp phần bảo đảm quyền dân sự của những chủ thể yếu thế. Tuy nhiên, đây cũng là hoạt động tiềm ẩn nhiều rủi ro tranh chấp nếu không được thực hiện cẩn trọng và đúng pháp luật. Việc hiểu rõ các điều kiện, lưu ý và giới hạn của công chứng ngoài trụ sở sẽ giúp người dân và công chứng viên chủ động phòng ngừa rủi ro, bảo đảm an toàn pháp lý cho giao dịch.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
